تحلیل مورفوژنتیک و مورفودینامیک گل فشانهای ساحلی مکران

چکیده: گل فشان یک عارضه ژئومورفولوژیکی است که معمولاً به صورت یک عارضه گنبدی شکل و در بعضی مواقع به صورت حوضچه ای بوده و مخلوطی از آب، گل و گاز می باشند. گلفشان ها در اکثر نقاط دنیا به ویژه در کمربند آلپ و هیمالیا قابل مشاهده می باشد و در ایران بیشتر در جلگه های ساحلی دریای خزر و دریای عمان دیده می شوند.گلفشان ها بر اثر عوامل مختلفی ایجاد می شوند و بررسی چگونگی تشکیل و تکوین آن ها در برنامه ریزی ها و مدیریت محیطی منطقه ساحلی دارای اهمیت فراوان است. هدف اصلی این پژوهش بررسی ارتباط بین ویژگی های گل فشان ها اعم از میزان فعالیت، خصوصیات مورفولوژیک، توپوگرافیک و پراکندگی آنها با موقعیت گسل های منطقه و همچنین بررسی ارتباط بین خصوصیات لیتولوژیک، ساختمان و ویژگی های رسوب شناسی و شیمیایی گل فشان ها می باشد.در این پژوهش پس از گرد آوری اطلاعات و داده ها شامل نقشه های توپوگرافی1.25000 کل خط ساحلی، زمین شناسی1.100000 ورقه های چابهار، کنارک، بیر، جاسک و گتان، تصاویر ماهواره ای irs و عکس های هوایی 1.40000، خط ساحلی مورد بررسی صورت قرار گرفت و با مطالعات صحرایی و کنترل زمینی به مدت چندین ماه، شناسایی گل فشانها کامل گردید. در عملیات صحرایی از هر گل فشان یک نمونه رسوب و آب برداشت و آنالیز عناصر اصلی بر روی آن صورت گرفت. پس از آماده سازی و تهیه پودر،آنالیز نمونه ها توسط دستگاه icp-oes پردازش داده ها در نرم افزار spss انجام پذیرفت. پس از بررسی نتایج آزمایشگاهی مشخص شد عناصر آهن، آلومینیوم، تیتان و غیره در رسوبات موجود در گل فشانهای سواحل مکران منشأ زمینی یا ژئوژنیک دارند و عناصر کلسیم، منیزیم و استرانسیوم منشأ بیوژنیکی و درون حوضه ای دارند. همچنین از غرب به شرق ساحل مکران، عناصر موجود در گل فشانها از منشأ دریایی (بیوژنیک) به منشأ قاره ای (ژئوژنیک) تغییر منشأ می دهند لذا محل تشکیل گل فشان یا ژنز گل فشانهای بخش غربی در عمق بیشتری قرار دارند. از شمال به سمت جنوب، مقادیر کلسیم در گل فشانها افزایش می یابد و منشأ دریایی بودن آن ها بیشتر می گردد واژگان کلیدی:گل فشان؛ تکتونیک؛رسوب شناسی؛ مورفوژنتیک؛ ژئوژنیک؛ بیوژنیک؛ جلگه مکران